Pracodawco, wyobraź sobie sytuację, w której podpisałeś z pracownikiem umowę o pracę, w której uzgodniłeś dzień rozpoczęcia pracy, ale pracownik nie stawia w umówionym dniu w zakładzie pracy, pomimo zawartej z Tobą umowy. W takim wypadku powstaje pytanie: czy umowa o pracę zawarta między wami jest ważna i wywiera skutki prawne w sferze prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych?

W doktrynie oraz orzecznictwie ukształtowany jest pogląd, że stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym (konsensualnym) czyli, że „stosunek pracy powstaje z datą wskazaną w umowie o pracę, niezależnie od tego czy pracownik pracę podjął” (wyrok Sądu Najwyższego z 29.10.2007r., II PK 56/07). Tym samym dla powstania stosunku pracy nie jest potrzebne (konieczne) faktyczne podjęcie pracy przez pracownika.

Dlatego w przypadku gdy pracodawca i pracownik zawrą umowę o pracę i wskażą w niej konkretny dzień, jako dzień rozpoczęcia pracy, a pracownik nie stawi się do pracy w tym dniu, to zasadą jest, że dochodzi do skutecznego nawiązania stosunku pracy.

W konsekwencji taki pracownik powinien zostać objęty ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowym, chorobowym oraz wypadkowym, zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, począwszy od dnia wskazanego w umowie zawartej między stronami jako dzień rozpoczęcia pracy. Pracownik zaś jest obowiązany usprawiedliwić swoją nieobecność. Pracodawca w zależności od przyczyny nieobecności, może podjąć względem nieobecnego pracownika kroki przewidziane prawem pracy, nie wykluczając zwolnienia dyscyplinarnego na wypadek nieusprawiedliwionej nieobecności.

Opisywane zagadnienie może również wywołać działania ze strony organu rentowego, w szczególności gdy pracownik, który nawet nie rozpoczął pracy, stanie się niezdolny do pracy wskutek choroby i będzie otrzymywał wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek chorobowy. W takim wypadku, istnieje ryzyko, że organ rentowy może kwestionować powstanie stosunku pracy między stronami, a co za tym idzie fakt podlegania przez pracownika ubezpieczeniom społecznym.

Organ rentowy może np. przyjąć, że cel umowy o pracę stanowi uzyskanie przez pracownika świadczeń finansowych, nie zaś wykonywanie przez niego pracy, a strony zawarły umowę o pracę jedynie dla pozoru. W konsekwencji, może zostać wydana decyzja administracyjna, na mocy której pracownik może zostać pozbawiony prawa do wynagrodzenia chorobowego (zasiłku chorobowego).

Co można robić gdy organ rentowy kwestionuje istnienie stosunku pracy między stronami, a w konsekwencji fakt podlegania przez pracownika ubezpieczeniom społecznym ?

Zarówno pracownik jak i pracodawca mogą w terminie 30 dni od dnia otrzymania decyzji wnieść od niej odwołanie. W tym celu kluczowa jest analiza samej decyzji administracyjnej oraz stanu faktycznego, w szczególności pod kątem pozorności. Z pozornością mamy do czynienia wówczas gdy osoba składająca oświadczenie nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie prawo zwykle łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Innymi słowy ani pracownik ani pracodawca nie chcą nawiązać stosunku pracy pomimo tego, że podpisują umowę o pracę. Fakt wystąpienia pozorności może faktycznie zniweczyć skutek powstania stosunku pracy. W przypadku uznania, że nie mamy do czynienia z przesłankami niweczącymi istnienie stosunku pracy, w tym z pozornością, uzasadnione jest wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego.

Zważywszy, iż każda sprawa jest odmienna, w przypadku jakichkolwiek wątpliwości zachęcamy do kontaktu z Kancelarią.

 

Anna Grzesznik-Matla – radca prawny, partner zarządzający KPDI Ignatiuk i Partnerzy Radcy Prawni

Ukończyła studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego oraz Podyplomowe Studium Prawa Konkurencji w INP PAN. Posiada wieloletnie doświadczenie w doradztwie z zakresu indywidualnego i zbiorowego prawa pracy zdobyte przy współpracy przy wielu przejęciach i przekształceniach zakładów pracy. Z powodzeniem powadzi procesy sądowe z zakresu prawa pracy: wskutek odwołanie do sądu pracy od niezgodnego z prawem wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę, sprawy z zakresu umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.