W dniu 19 czerwca 2025r. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał Wyrok w sprawie C-396/24 (Lubreczlik). Trybunał stwierdził, że bank nie może żądać od konsumenta zwrotu całej nominalnej kwoty kredytu po unieważnieniu umowy, jeśli konsument dokonał już częściowej lub pełnej spłaty, ponieważ takie żądanie jest niezgodne z unijną dyrektywą o ochronie konsumentów (dyrektywa 93/13). Oznacza to, że ochrona konsumenta ma pierwszeństwo, a sądy mają obowiązek odmówić bankom roszczeń naruszających prawo Unii Europejskiej.

Na wstępie należy zwrócić uwagę, że Wyrok TSUE nie ogranicza praw kredytobiorców do dochodzenia swoich roszczeń. TSUE wyrokiem eliminuje nieuczciwą praktykę banków polegającą na straszeniu kredytobiorców pozwami o cały kapitał, jako sprzeczną z prawem Unii Europejskiej. Wyrok dotyczy więc tylko roszczeń banków wobec konsumentów, a nie odwrotnie. Należy tutaj zaznaczyć, że Wyrok TSUE jest efektem pytań prejudycjalnych powstałych w związku z pozwem banku przeciwko kredytobiorcom i powinien być brany pod uwagę tylko w takim kontekście. TSUE wyraźnie wskazuje, że wyrok określa metodę wyliczenia roszczenia banku, a nie konsumenta:

„W świetle powyższych rozważań na pytania pierwsze i drugie trzeba odpowiedzieć, iż art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym w przypadku gdy warunek umowy kredytu uznany za nieuczciwy prowadzi do nieważności tej umowy, przedsiębiorca ma prawo żądać od konsumenta zwrotu całej nominalnej kwoty udzielonego kredytu, niezależnie od kwoty spłat dokonanych przez konsumenta w wykonaniu tej umowy i niezależnie od pozostałej do spłaty kwoty” (pkt 44 wyroku TSUE z dnia 19 czerwca 2025 r., C-396/24).

TSUE nie zakwestionował prawa kredytobiorców do odzyskania wszystkich zapłaconych rat wraz z odsetkami za opóźnienie – konsumenci nadal mogą domagać się pełnej kwoty świadczeń nienależnie spełnionych na rzecz banku. Jest to zgodne z dotychczasową linią orzeczniczą TSUE, która chroni konsumentów. Wyrok TSUE nie jest powrotem do teorii sald i nie pozbawia konsumenta prawa do odsetek za opóźnienie. W związku z tym banki wciąż muszą oddać wszystko, co pobrały (raty wraz z ustawowymi odsetkami), natomiast konsumenci oddadzą tylko to, co przekraczało kwotę wypożyczonego kapitału. Cytowany Wyrok TSUE jest spójny z dotychczasowym prokonsumenckim stanowiskiem TSUE, który stoi na stanowisku, że to banki ponoszą winę za trwający przez lata proceder zawierania z konsumentami niekorzystnych umów. Stąd też nie dziwi stanowisko TSUE w tym przypadku.

Wyrok ten ma istotne implikacje dla kredytobiorców, którzy kwestionują swoje umowy kredytowe. TSUE jasno stwierdził, że banki nie mogą ignorować spłat dokonanych przez kredytobiorców i domagać się zwrotu pełnej kwoty kapitału po unieważnieniu umowy. Oznacza to, że jeśli umowa kredytu została uznana za nieważną, bank nie może żądać zwrotu kapitału w wysokości większej niż kwota, którą faktycznie wypłacił kredytobiorcy, z pominięciem dokonanych spłat. Natomiast w żadnym wypadku nie dotyczy to roszczeń Kredytobiorców wobec Banku, tu nadal aktualność zachowuje teoria dwóch kondykcji, co potwierdzają rozstrzygnięcia sądów zapadłych w sprawach z powództw kredytobiorców po wydaniu ww/ Wyroku TSUE.

Nasuwa się jednak pytanie, czy ww/ Wyrok TSUE z czasem nie spowoduje upadku teorii dwóch kondykcji również w stosunku do roszczeń konsumentów.

Nasza Kancelaria od wielu lat reprezentuje z sukcesami konsumentów sprawach dotyczących kredytów indeksowanych/denominowanych kursami walut obcych. Jeżeli zainteresował Cię niniejszy artykuł zapraszamy do współpracy.

 

Piotr Ignatiuk – radca prawny, partner zarządzający KPDI Ignatiuk i Partnerzy Radcy Prawni

Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Białymstoku, a następnie aplikację radcowską zakończoną pozytywnym wynikiem egzaminu radcowskiego oraz wpisem na listę radców prawnych przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Gdańsku. Zajmuje się kompleksową obsługą prawną podmiotów z branży energetycznej, wydobywczej, paliwowej i transportowej, w tym spółek Skarbu Państwa. Posiada szerokie doświadczenie w obsłudze korporacyjnej i gospodarczej grup kapitałowych. Koordynował szereg procesów due-diligence.